خىتاي-ئومان مۇناسىۋەتلىرى

ئومان ئاسىيانىڭ غەربىي جەنۇبىغا، ئەرەب يېرىم ئارىلىنىڭ شەرقىي جەنۇبىغا جايلاشقان، مول تارىخقا ۋە مۇقىم سىياسىي تۈزۈمگە ئىگە بىر قولتۇق دۆلىتىدۇر. خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلىرى بولسا، ئوماننىڭ رايون خاراكتېرلىك سىياسىتى ۋە دۇنياۋى ئىقتىسادىي باغلىنىشلىرىنىڭ مۇھىم بىر قىسمىنى تەشكىل قىلىدۇ. بۇ ئىككى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋىتى تارىختا يىپەك يولى ئارقىلىق باشلانغان بولسىمۇ، 20-ئەسىردىن كېيىنكى سىياسىي ئۆزگىرىشلەر بىلەن زامانىۋى دىپلوماتىك ئالاقىگە ئۆتكەن.

1. ئومان تارىخى

ئوماننىڭ تارىخىي دەۋرلەردە بىر قانچە ئىسىم بىلەن ئاتالغان بولۇپ، ئۇنىڭ مەدەنىيەت، تارىخ ۋە جۇغراپىيەلىك ئۆزگىرىشلەرگە باغلانغان. سۇمېر تىلىدىكى «ماجان» (ماكان) دېگەن نام ئوماننىڭ مىس ئىشلەپچىقىرىشى ۋە كېمە ياساش سانائىتى بىلەن باغلانغان. ئوماننىڭ ھازىرقى ئىسمى يەمەندىكى «ئومان» ناملىق قەبىلىنىڭ كۆچۈشىگە ياكى ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامنىڭ ئوغلى ئومانغا باغلىنىدۇ. ئوتتۇرا ئەسىردە ئومان دېگەن نام قەتەرنىڭ شەرقىدىن ھىندى ئوكياننىڭ جەنۇبىغىچە سوزۇلغان ئەرەب يېرىم ئارىلىنىڭ ھەممە قىسمىغا قوللىنىلغان.

ئوماننىڭ سىياسىي تارىخى ئۇزۇن مۇددەتلىك ئۆزگىرىشلەرگە گۇۋاھ بولغان. 15-ئەسىرنىڭ ئاخىرىدىن باشلاپ، ئومان سۇلتانلىقى پورتۇگالىيە ۋە ئەنگلىيە بىلەن قولتۇق رايونى ۋە ھىندى ئوكياندىكى تەسىر كۈچى ئۈچۈن رىقابەتلىشىپ، 19-ئەسىردە ئۆز كۈچىنىڭ چوققىسىغا چىققان. ئوماننىڭ تەسىرى باب ئەس-سالام بوغۇزىدىن ھازىرقى بىرلەشمە ئەرەب ئەمىرلىكلىرى، پاكىستان، ئىران ۋە جەنۇبتىن زانزاپارغىچە سوزۇلغان. تارىختا ماسقەت قولتۇق رايونىنىڭ، شۇنداقلا ھىندى ئوكياندىكى مۇھىم سودا پورتلىرىنىڭ بىرى بولغان.

20-ئەسىردىن بۇيانقى سىياسىي تارىخى

20-ئەسىردە، ئوماننىڭ كۈچى كۆرۈنەرلىك ئاجىزلىغان ۋە سۇلتانلىق ئەنگلىيەنىڭ تەسىرى ئاستىغا چۈشۈپ قالغان. ئوماننىڭ 20-ئەسىردىكى سىياسىي تارىخى ئاساسلىقى تۆۋەندىكىدەك تەرەققىياتلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:

ئىچكى بۆلۈنۈش ۋە سىيىب شەرتنامىسى (1920): 1868-يىلدىن 1920-يىلغىچە بولغان ئارىلىقتا، دېڭىز بويى رايونلىرىنى باشقۇرغان سۇلتان بىلەن ئىچكى رايونلارنى كونترول قىلغان ئىمام ئوتتۇرىسىدا توختىماي توقۇنۇشلار يۈز بەرگەن. بۇ ئىچكى زىددىيەتلەر 1920-يىلدىكى سىيىب شەرتنامىسىنىڭ ئىمزالىنىشىغا سەۋەب بولغان بولۇپ، بۇ شەرتنامە سۇلتان بىلەن ئىمامنىڭ تەسىر دائىرىسىنى رەسمىي بېكىتكەن.
رايونلۇق توقۇنۇشلار (20-ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرى): ئومان 1952-يىلدىن 1955-يىلغىچە بولغان ئارىلىقتا سەئۇدى ئەرەبىستانى ۋە ئەبۇزەبى بىلەن ئەل-بۇرايمى بوستانلىقى ئۈستىدە تالاش-تارتىشقا دۇچ كەلگەن.
زۇفار قوزغىلىڭى (1965-1975): سۇلتانلىققا قارشى بىر مۇھىم خىرىس زۇفاردىكى كوممۇنىست قوزغىلاڭ بولۇپ، بۇ ئون يىل داۋاملاشقان. بۇ قوزغىلاڭ خىتاي-ئومان مۇناسىۋەتلىرىدە ئالاھىدە رول ئوينىغان، چۈنكى خىتاي دەسلەپتە پىدائىي تەرەپ – ئوماننى ئازاد قىلىش خەلق فرونتىنى قوللىغان.
تجارەت نېفىت ئىشلەپچىقىرىشنىڭ باشلىنىشى (1967): ئىقتىسادىي جەھەتتە مۇھىم بۇرۇلۇش نۇقتىسى 1967-يىلى سودا نېفىت ئىشلەپچىقىرىشنىڭ باشلىنىشى بىلەن يۈز بەرگەن. بۇ زامانىۋىلاشتۇرۇش ۋە مۇقىملىق ئۈچۈن زۆرۈر بايلىق بىلەن تەمىنلىگەن.
سۇلتان قابۇس دەۋرىدىكى گۈللىنىش (1970-2020): ھازىرقى ئومان دۆلىتى 1970-يىلى 7-ئاينىڭ 23-كۈنى سۇلتان قابۇس بىن سەئىد ئەل سەئىدنىڭ تەختكە چىقىشى بىلەن ھەقىقىي شەكىللەنگەن. سۇلتان قابۇس دۆلەتنى ئۆزگەرتىپ، كەڭ كۆلەملىك «شەھەر گۈللىنىشى»نى باشلىغان. ئۇنىڭ ھۆكۈمرانلىقى تاكى ۋاپات بولغۇچە ئوتتۇرا شەرقتىكى ئەڭ ئۇزۇن بولغان. ئومان سۇلتان قابۇس دەۋرىدە 1970-يىلدىن باشلاپ ئوتتۇراھال تاشقى سىياسەتنى يولغا قويغان ۋە دىپلوماتىك مۇناسىۋەتلىرىنى كۆرۈنەرلىك كېڭەيتكەن. ئومان ھەرىكەتسىز دۆلەتلەر ئىتتىپاقى، ئەرەب دۆلەتلىرى بىرلەشمىسى، ئىسلام ھەمكارلىق تەشكىلاتى ۋە دۇنيا سودا تەشكىلاتى قاتارلىق بىر قانچە خەلقئارالىق تەشكىلاتنىڭ قۇرغۇچى ئەزاسىدۇر.

سۇلتان قابۇس بىن سەئىد

سىياسىي سىستېما: ئومان ھۆكۈمىتى مىراسخور سۇلتانلىق بولۇپ، ھازىر ئەل بۇ سەئىد جەمەتى ھۆكۈمرانلىق قىلماقتا. سۇلتان مىنىستىرلار كېڭىشىنى تەيىنلەيدۇ ۋە ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىدۇ. ئومان ئاساسىي قانۇنىدا سىياسىي پارتىيەلەرگە رۇخسەت قىلىنمىسىمۇ، 21 ياشتىن يۇقىرى پۇقرالار مەشۋەرەت كېڭىشى ئەزالىرىنى سايلاش ھوقۇقىغا ئىگە. 2011-يىلدىن باشلاپ، مەشۋەرەت كېڭىشى قانۇن چىقىرىش ھوقۇقىغا ئېرىشتى ۋە مىنىستىرلارنى سوئال سوراش، قانۇن لايىھىسى تەكلىپ قىلىش ئىقتىدارىغا ئىگە بولدى.

سۇلتان ھەيتەم بىن تارىق ئەنگېلىيە باش مېنىستىرى كېر ستارمېر بىلەن سۆھبەتتە

2020-يىلدىكى ۋارىسلىق: سۇلتان قابۇس ۋاپات بولغاندىن كېيىن، سۇلتان ھەيتەم بىن تارىق ئەل سەئىد 2020-يىلى 1-ئاينىڭ 11-كۈنى ھاكىمىيەتنى قولىغا ئالغان.
مۇقىملىق ۋە ئىقتىسادىي تەرەققىيات: ئومان ئومۇمەن مۇقىم سىياسىي ۋە ئىقتىسادىي ئورۇنغا ئىگە. دۆلەتنىڭ ئىقتىسادى ئاساسلىقى نېفىت ۋە تەبىئىي گازغا تايىنىدۇ، ئۇ دۇنيا بويىچە 23-چى چوڭ نېفىت زاپىسىغا، 27-چى چوڭ تەبىئىي گاز زاپىسىغا ئىگە. بىرلەشمە دۆلەتلەر تەشكىلاتى تەرەققىيات پىروگراممىسى (UNDP) ئوماننى 47 يىلدىن بۇيان ئىنسان تەرەققىياتىدا دۇنيا بويىچە ئەڭ ياخشىلانغان دۆلەت دەپ ئېتىراپ قىلغان. ئۇ يۇقىرى كىرىملىك ئىقتىساد قاتارىغا كىرىدۇ ۋە يەر شارى تىنچلىق كۆرسەتكۈچىگە ئاساسەن دۇنيادىكى 59-چى ئەڭ تىنچ دۆلەت قاتارىدا تۇرىدۇ.

2. خىتاي-ئومان مۇناسىۋەتلىرى

خىتاي خەلق جۇمھۇرىيىتى بىلەن ئومان سۇلتانلىقى ئوتتۇرىسىدىكى ئىككى تەرەپلىك مۇناسىۋەتلەر، بولۇپمۇ يېقىنقى ئون يىلدا كۆرۈنەرلىك تەرەققىي قىلغان.

دىپلوماتىك مۇناسىۋەتلەرنىڭ ئورنىتىلىشى ۋە دەسلەپكى تەرەققىياتى

دىپلوماتىك مۇناسىۋەتلەرنىڭ ئورنىتىلىشى: ئىككى دۆلەت 1978-يىلى 5-ئاينىڭ 25-كۈنى رەسمىي دىپلوماتىك مۇناسىۋەت ئورناتقان. شۇنىڭغا دىققەت قىلىش كېرەككى، بۇنىڭدىن ئىلگىرى، زۇفار قوزغىلىڭى مەزگىلىدە، خىتاي ئوماننى ئازاد قىلىش خەلق فرونتىنى، يەنى قوزغىلاڭچى كۈچلەرنى قوللىغان. ئەمما، دىپلوماتىك مۇناسىۋەتلەر ئورنىتىلغاندىن كېيىن، مۇناسىۋەتلەر راۋان تەرەققىي قىلغان.
ئۆتۈشمە باسقۇچتىكى ھەمكارلىق: 2008-يىلى 4-ئايدا، بېيجىڭ ئولىمپىك مەشئىلى ئومان پايتەختى ماسقەتكە يەتكۈزۈلگەن بولۇپ، ئومان پۈتۈن مەشئەل يۈرۈشۈش پائالىيىتىدىكى بىردىنبىر ئەرەب دۆلىتى بولغان. 2009-يىلى 6-ئايدىن باشلاپ، خىتاينىڭ سومالى دېڭىز تەۋەلىكىدە ھەمراھ بولۇش ۋەزىپىسىنى ئورۇنلاۋاتقان دېڭىز ئارمىيەسى ھەمراھ بولۇش ئەترىتى ئوماننىڭ سالالە پورتىدا كۆپ قېتىم ئۇنىۋېرسال ماددىي تەمىنات ۋە خادىملارنىڭ ئارام ئېلىشىنى ئېلىپ بارغان، ئومان بۇ جەھەتتە زور ياردەم قىلغان.

يۇقىرى دەرىجىلىك زىيارەتلەر ۋە سىياسىي ھەمكارلىق

ستراتېگىيەلىك ھەمكارلىق: 2018-يىلى 5-ئاينىڭ 25-كۈنى، خىتاي بىلەن ئومان ستراتېگىيەلىك ھەمكارلىق ئورنىتىشقا كېلىشكەن.
يۇقىرى دەرىجىلىك ئالاقىلەر: ئىككى دۆلەت ئوتتۇرىسىدا كۆپ قېتىم يۇقىرى دەرىجىلىك زىيارەتلەر بولۇپ، مۇناسىۋەتنىڭ چوڭقۇرلىشىۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىدۇ.
- ئوماننى زىيارەت قىلغان خىتاي ئەمەلدارلىرى: جيا چىڭلىن (2010-يىلى 11-ئاي)، جاڭ گاۋلى (2011-يىلى 9-ئاي)، ھەن چىدې (2012-يىلى 2-ئاي)، ئەلىگەن يىمىڭباخاي (2016-يىلى 3-ئاي)، ۋاڭ يۇڭ (2016-يىلى 5-ئاي)، چىن شياۋگۇاڭ (2018-يىلى 9-ئاي)، ۋاڭ ياڭ (2019-يىلى 11-ئاي)، ۋاڭ يى (2021-يىلى 3-ئاي)، ۋېي فېڭخې (2022-يىلى 4-ئاي).
- خىتاينى زىيارەت قىلغان ئومان ئەمەلدارلىرى: سەئىد (2010-يىلى 5-ئاي)، مونزەرى (2010-يىلى 7-ئاي، شاڭخەي دۇنيا كۆرگەزمىسىدە ئومان دۆلەت كۆرگەزمە زالى كۈنىگە قاتناشقان)، تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ئەلئەلەۋى (2014-يىلى 6-ئاي، 2018-يىلى 5-ئاي، 2018-يىلى 7-ئاي)، مەشۋەرەت كېڭىشىنىڭ رەئىسى ماۋالى (2016-يىلى 5-ئاي)، ئومان تاشقى ئىشلار مىنىستىرى بەدر (2022-يىلى 1-ئاي).
- خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭ يىنىڭ 2021-يىلى 3-ئاينىڭ 29-كۈنى ماسقەتكە قىلغان زىيارىتى جەريانىدا، ئۇ ئومان مۇئاۋىن باش مىنىستىرى فاھد بىلەن ئومان سۇلتانلىقى ئىشخانىسىنىڭ مىنىستىرى سۇلتان بىلەن كۆرۈشكەن. ئومان تاشقى ئىشلار مىنىستىرى بەدر بىلەن سۆھبەتلەشكەندىن كېيىن، ئىككى تەرەپ كەڭ كۆلەملىك ۋىزا كەچۈرۈم قىلىش كېلىشىمى ئىمزالاش توغرىسىدا كېلىشىم ھاسىل قىلغانلىقىنى جاكارلىغان. ئۇلار يەنە خىتاي-ئەرەب ھۆكۈمىتىنىڭ مەدەنىيەت، ئاخبارات ۋە سەھىيە توغرىسىدىكى كېلىشىمنىڭ ئىجرا قىلىش پىلانىنى ئىمزالاشقا گۇۋاھ بولۇشقان ۋە جېڭ خې خاتىرە ئابىدىسى مودېلىنىڭ ئېچىلىش مۇراسىمىغا قاتناشقان.

ئىقتىسادىي مۇناسىۋەتلەر

2010-يىللاردىكى، بېيجىڭ «بىر بەلباغ، بىر يول» تەشەببۇسى ئارقىلىق ئومانغا زور مەبلەغ سالغان. ئىككى دۆلەت ئوتتۇرىسىدىكى سودا ھەجىمى يىلدىن-يىلغا ئېشىپ، 2022-يىلى 40 مىليارد دوللاردىن ئاشتى. نېفىتتىن باشقا، خىتاي شىركەتلىرى ئوماننىڭ ئۇل ئەسلىھە، تېلېگراف (مەسىلەن، Huawei نىڭ 5G تېخنىكىسى)، كانچىلىق ۋە بېلىقچىلىق ساھەلىرىگە مەبلەغ سالماقتا.
خىتاي دۇقم پورتىدىن يەر سېتىۋېلىپ، دۇقم ئالاھىدە ئىقتىساد رايونىنىڭ بىرىنچى باسقۇچلۇق قۇرۇلۇشىغا مەبلەغ سالغان بولۇپ، بۇ ئوتتۇرا شەرقتىكى ئەڭ چوڭ نېفىت ساقلاش ئەسلىھەسىگە ئايلىنىش نىيىتىدە. خىتاي-ئومان سانائەت باغچىسى: دۇقم ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايونىدا قۇرۇلۇۋاتقان 11.7 كۋادرات كىلومېتىرلىق بۇ باغچىغا خىتاي 10 مىليارد دوللاردىن ئارتۇق مەبلەغ سېلىشنى پىلانلىغان. بۇ باغچە نېفىت-خىمىيە، قۇرۇلۇش ماتېرىياللىرى، قۇياش ئېنېرگىيىسى، ماشىنىسازلىق، ساياھەت ۋە ئېلېكترونلۇق سودا قاتارلىق نۇرغۇن ساھەلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. خىتاي يەنە دۇقمدا دېڭىز ئارمىيە بازىسى قۇرۇشقا تەييارلىق قىلىۋاتقانلىقى توغرىسىدا خەۋەرلەر بار.
2011-يىلى ئىككى تەرەپلىك سودا ھەجىمى 15.88 مىليارد دوللارغا يەتكەن بولۇپ، بۇنىڭ ئىچىدە خىتاينىڭ ئومانغا ئېكسپورتى 0.99 مىليارد دوللار، ئوماننىڭ خىتايغا ئېكسپورتى 14.88 مىليارد دوللار بولۇپ، ئاساسلىقى خام نېفىتنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. خىتاي ئاساسلىقى ئومانغا ماشىنا-ئېلېكترون مەھسۇلاتلىرى، پولات-تۆمۈر ۋە ئۇنىڭ مەھسۇلاتلىرى، يۇقىرى تېخنىكىلىق مەھسۇلاتلار، توقۇمىچىلىق مەھسۇلاتلىرى قاتارلىقلارنى ئېكسپورت قىلغان.
ئېنېرگىيە ھەمكارلىقى: بۇ ئىككى تەرەپ مۇناسىۋىتىنىڭ ئەڭ مۇھىم تۈۋرۈكى. خىتاي ئۇزۇندىن بۇيان ئوماننىڭ ئەڭ چوڭ نېفىت خېرىدارى بولۇپ، ئوماننىڭ نېفىت ئېكسپورتىنىڭ %80 تىن كۆپرەكىنى سېتىۋالىدۇ. بۇ ئومان ئىقتىسادى ئۈچۈن ھاياتىي ئەھمىيەتكە ئىگە، شۇنداقلا خىتاينىڭ ئېنېرگىيە بىخەتەرلىكى ئۈچۈنمۇ مۇھىم.

مەدەنىيەت ئالاقىسى

1981-يىلى 7-ئايدا، 6-ئەسىردە ئوماننىڭ شىمالىدىكى سۇھار شەھىرى بىلەن خىتاينىڭ گۇاڭجۇ ئوتتۇرىسىدىكى «دېڭىز يىپەك يولى»نى خاتىرىلەش ئۈچۈن، ئوماننىڭ «سۇھار» قەدىمىي دوستلۇق كېمىسى گۇاڭجۇغا يېتىپ كەلگەن.
1995-يىلى 12-ئايدا، ئومان گۇاڭجۇدا «سۇھار» قەدىمىي كېمە خاتىرە ئابىدىسىنى قۇرۇپ چىقىشقا مەبلەغ سالغان.
2000-يىلى 12-ئايدا، ئومان چۈەنجۇ دېڭىز ئاشقان قاتناش تارىخ مۇزېيىنىڭ ئىسلام ئەرەب مەدەنىيەت كۆرگەزمە زالىنى قۇرۇشقا مەبلەغ سالغان.
2009-يىلى 10-ئايدا، ئومان چۈەنجۇ چىڭجىڭ مەسچىتىدىكى نامازخانىنى رېمونت قىلىشقا ئىئانە قىلغان.
2010 ۋە 2011-يىللىرى، خىتاي مېيىپلار سەنئەت ئۆمىكى ئوماندا ئارقا-ئارقىدىن ئويۇن قويۇپ، كەڭ كۆلەمدە ماختىشقا ئېرىشكەن.
2005-يىلى، خىتاي ئوماننى خىتاي پۇقرالىرىنىڭ چەت ئەلگە ساياھەت قىلىش ئۈچۈن رۇخسەت قىلىنغان مەنزىل دۆلىتى قىلىپ تەستىقلىغان.

دىپلوماتىك مەۋجۇتلۇق

خىتاينىڭ ئومان ماسقەتتە ئەلچىخانىسى بار بولۇپ، ئۇ ئەلچىخانا رايونى، ئەل خۇۋەيىرغا جايلاشقان. ئەلچىخانىدا سىياسىي ۋە ئاخبارات ئىشلىرى بۆلۈمى، ھەربىي ئەتتاچې بۆلۈمى، ئىقتىسادىي ۋە سودا مەسلىھەتچىسى بۆلۈمى، ۋە ئادەتتىكى ئىش بېجىرىش ئورنى قاتارلىق تارماقلار بار. ھازىرقى خىتاينىڭ ئوماندا تۇرۇشلۇق باش ئەلچىسى لۈ جىيەن.
ئوماننىڭ بېيجىڭدا ئەلچىخانىسى بار.

كەلگۈسى ئىستىقبال ۋە خىرىسلار

ئىستىقبال:

ئىستراتېگىيىلىك ماسلىشىش: ئوماننىڭ «2040-يىللىق پىلانى» بىلەن خىتاينىڭ «بىر بەلۋاغ، بىر يول» تەشەببۇسى يۇقىرى دەرىجىدە ماسلىشىدۇ. بۇ ئىككى دۆلەتنىڭ كەلگۈسىدىكى ھەمكارلىقى ئۈچۈن مۇستەھكەم ئاساس سالدى.
يېڭى ساھەلەر: ئەنئەنىۋى ئېنېرگىيە ھەمكارلىقىدىن ھالقىپ، يېڭىلانغۇچى ئېنېرگىيە (قۇياش، شامال ئېنېرگىيىسى)، رەقەملىك ئىقتىساد، سۈنئىي ئىدراك، پۇل-مۇئامىلە ۋە يېمەكلىك بىخەتەرلىكى قاتارلىق يېڭى ساھەلەردە ھەمكارلىق يوشۇرۇن كۈچى غايەت زور.
جۇغراپىيىلىك ئەۋزەللىك: ئوماننىڭ ھورمۇز بوغۇزى سىرتىدىكى ئىستراتېگىيىلىك ئورنى، خىتاينىڭ تاۋارلىرىنىڭ ئوتتۇرا شەرق، ئافرىقا ۋە ياۋروپاغا يېتىپ بېرىشى ئۈچۈن مۇھىم بىر لوگىستىكا تۈگۈنى بولالايدۇ.

خىرىسلار:

گېئو-سىياسىي رىقابەت: ئوتتۇرا شەرق رايونى چوڭ دۆلەتلەر رىقابەتلىشىدىغان سەھنە. ئومان خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇش بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئامېرىكا، ھىندىستان ۋە باشقا غەرب ئەللىرى بىلەن بولغان ئەنئەنىۋى دوستلۇق مۇناسىۋىتىنى قانداق تەڭپۇڭلاشتۇرۇش مەسىلىسىگە دۇچ كېلىدۇ. بىراق، ئوماننىڭ ئۇزۇن يىللىق بىتەرەپلىك ۋە ۋاسىتىچىلىك دىپلوماتىيەسى ئۇنىڭغا بۇ خىرىسنى تەڭپۇڭلاشتۇرۇش ئىقتىدارى بەرگەن بولىشى مۇمكىن.
ئىقتىسادىي تايىنىشچانلىق: ئوماننىڭ نېفىت ئېكسپورتىدا خىتايغا ھەددىدىن زىيادە تايىنىپ قېلىشى مەلۇم دەرىجىدە خەتەر ئېلىپ كېلىشى مۇمكىن. شۇڭلاشقا، ئىقتىسادنى كۆپ خىللاشتۇرۇش ئومان ئۈچۈن تېخىمۇ مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.

خۇلاسە

ئومان بىلەن خىتاي ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەت قەدىمكى دېڭىز سودىسىدىن باشلانغان بولۇپ، بۈگۈنكى كۈندە ئۆز-ئارا ھۆرمەت قىلىش، ئورتاق مەنپەئەت ۋە ئىستراتېگىيىلىك ماسلىشىش ئاساسىدىكى مۇستەھكەم شېرىكلىككە ئايلاندى. ئېنېرگىيە سودىسى بۇ مۇناسىۋەتنىڭ ئۇل تېشى بولسا، دۇقم سانائەت باغچىسىنى مەركەز قىلغان «بىر بەلۋاغ، بىر يول» ھەمكارلىقى كەلگۈسى تەرەققىياتنىڭ ئاساسىي نۇقتىسىدۇر. سۇلتان قابۇس دەۋرىدىن قالغان تەڭپۇڭ، بىتەرەپ تاشقى سىياسەت ۋە سۇلتان ھەيسەم دەۋرىدىكى ئىقتىسادىي ئىسلاھات ئىرادىسى، ئوماننىڭ مۇرەككەپ خەلقئارا ۋەزىيەتتە خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ئالغا سىلجىتىشىغا كۈچلۈك كاپالەت بولماقتا. كەلگۈسىدە، بۇ ئىككى دۆلەتنىڭ ھەمكارلىقى تېخىمۇ چوڭقۇرلىشىشى مۇمكىن،